Áp lực – Câu lạc bộ Đọc sách cùng con http://docsachcungcon.com docsachcungcon.com Sun, 16 Dec 2018 11:01:31 +0000 en-US hourly 1 https://wordpress.org/?v=5.5.11 Bệnh thành tích – “Nhân tố bí ẩn” phá hoại cuộc sống tinh thần con người http://docsachcungcon.com/benh-thanh-tich-nhan-to-bi-an-pha-hoai-cuoc-song-tinh-than-con-nguoi/ Sun, 16 Dec 2018 11:01:31 +0000 http://docsachcungcon.com/?p=17214 Con trai tôi sinh ở Nga, tròn 6 tuổi thì về Việt Nam đi học lớp 1. Tôi còn nhớ, cháu vấp phải rất nhiều rào cản về tâm lý, sốc về cách học, cách ứng xử ở môi trường học đường Việt Nam… Thôi thì cũng dễ hiểu. Đơn giản vì bé chưa quen ...

The post Bệnh thành tích – “Nhân tố bí ẩn” phá hoại cuộc sống tinh thần con người appeared first on Câu lạc bộ Đọc sách cùng con.

]]>
Con trai tôi sinh ở Nga, tròn 6 tuổi thì về Việt Nam đi học lớp 1. Tôi còn nhớ, cháu vấp phải rất nhiều rào cản về tâm lý, sốc về cách học, cách ứng xử ở môi trường học đường Việt Nam… Thôi thì cũng dễ hiểu. Đơn giản vì bé chưa quen và chưa được chuẩn bị tâm lý, kỹ năng tốt để bước vào một lớp học 50-60 học sinh thay vì 30 học sinh như ở Nga…

Thế mà, tôi không ngờ rằng, những bạn nhỏ Việt Nam khi sang học ở “Tây” cũng chịu nhiều áp lực không kém.

✍ÁP LỰC CỦA SỰ… KHÔNG THÀNH TÍCH

Năm vừa rồi, tôi có dịp nghe câu chuyện của một bạn nhỏ theo bố mẹ sang Đức. Cháu bị stress nặng vì những thứ xung quanh “không giống ở nhà”. Trước hết, không ai để ý quá đến thành tích của cháu! Cháu đã quen được tung hô: cuối tuần khen thưởng vì điểm giỏi, ông bà tự hào khoe với bạn bè hàng xóm về cô cháu gái giải nọ giải kia trong các cuộc thi. Tên cháu xuất hiện trên báo chí. Ở trường, hơi tí là được nhắc tên, tuyên dương, quà, thay mặt các bạn phát biểu nọ kia. Nghĩa là, thành tích của cháu phải được ghi nhận, được xếp hạng, được ngưỡng mộ! Nhưng ở đây thì không! Ở châu Âu, họ cần học sinh vượt được bản thân, thành tích phải so sánh với thành tích của chính mình trước đó. Tất cả những cố gắng vượt bậc của cô bé hòng chứng minh năng lực của mình trội hơn các bạn, giờ rơi vào hẫng hụt. Ở nhà, bố mẹ cũng không có thói quen đem điểm của con đi khoe đây đó. Báo chí không quá quan tâm. Điểm số cũng chỉ được cho để đánh giá nỗ lực của trò, phương pháp tiếp cận của thày…

Thế là cô bé sốc. Mọi giá trị dường như thay đổi. Cô đã mất khá nhiều thời gian để làm quen với phong cách “sống không vì thành tích”, và dần cũng thấy êm ấm trở lại…

✍SỐNG THEO CHỈ TIÊU, HỌC VÌ THÀNH TÍCH

Lại nói câu chuyện ở Việt Nam, tôi nhớ, trong các cuộc họp phụ huynh đầu năm, các thày cô giáo thường thông báo chỉ tiêu % học sinh giỏi, tiên tiến cho các bố mẹ biết và lấy đó để tạo động lực cùng nhau cố gắng “đủn mông con” (nói một cách tếu táo!). Cô giáo của con tôi nói: “Tôi đã đăng ký 97% học sinh giỏi, tính ra là chỉ được phép có X học sinh khá thôi, nên rất cần sự hỗ trợ của bố mẹ!”.

Các cô giáo rất tốt, yêu trẻ, nhưng đồng thời cũng chân thành tin vào con số phần trăm nhà trường áp xuống, cô giáo quyết tâm theo. Từ đó mà luôn có nguy cơ nảy sinh nhiều bất cập trong ứng xử học đường, do cô quá lo lắng, sốt ruột cho con số tròn trịa cần đạt đến.

Còn phụ huynh thì nghĩ gì về điều này? Tôi nhớ, khi Bộ giáo dục và đào tạo áp dụng phương án không chấm điểm trong đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học, chúng tôi có tham gia thảo luận trên một diễn đàn trực tiếp của đài tiếng nói Việt Nam. Quá nửa các phụ huynh gọi đến thắc mắc, không hài lòng, mong muốn có điểm, có xếp thứ, có thi đua… Ở góc độ nào đó, tôi rất hiểu băn khoăn của các bố mẹ. Họ lo sợ sự cố gắng của con mình không được đánh giá đúng mức, bạn học giỏi và chăm chỉ bị đánh đồng với bạn học yếu hơn và lười hơn…

Việc thi đua, báo cáo thành tích, khoe kết quả-thành quả hoàn hảo đã ăn sâu vào tư duy của chúng ta trong mọi câu chuyện ứng xử xã hội chứ không chỉ ở trường học nữa. “Con gà tức nhau tiếng gáy!”- Xa xưa thì so bì nhau từ bánh pháo Tết nhà nào “hoành tráng” hơn. Giờ thì, tôi chứng kiến, có những bác về hưu còn kèn cựa nhau về số tiền nộp ủng hộ Quỹ vì người nghèo: “Bà A nộp 200 nghìn thì mình phải nộp 300, bà A mà lên 300 thì mình 400…”.

Thành tích, những con số định lượng – về bản chất không xấu và có lý do để tồn tại. Chúng cho mỗi cá nhân cơ sở để tự đánh giá bản thân, tạo động lực hành động. Tuy nhiên, nói để thấy, cả xã hội vẫn còn câu nệ thành tích, lấy thành tích làm đồ trang sức cho mỗi cá nhân, mỗi tập thể thì thành tích kiểu ấy biến thành sự hình thức, phần nhiều là giả tạo, không chân thực, khiến con người bị lệ thuộc vào sự tròn trịa của con số, sự đẹp đẽ giả dối của sản phẩm, mọi mức độ, tiêu chí đánh giá và tự đánh giá đã không còn hợp lý, không còn cho kết quả đáng tin nữa. Và để chạy đua thành tích, người ta tạo áp lực cho mình và cho nhau.

Đó là một trong những nguyên nhân đáng kể cho nhiều câu chuyện buồn và ác nhiều năm nay chúng ta biết đến, mỗi năm thậm chí biết đến nhiều hơn. Đó là việc đánh, tát học trò, bắt quỳ; ép trẻ ăn dẫn tới bạo hành thể xác, đe dọa hoảng loạn về tâm lý; hiện tượng chì chiết đay nghiến, bạo hành tinh thần đối với trẻ trong gia đình và nhà trường; việc dạy trẻ cách đối phó khi có lỗi do lo sợ ảnh hưởng đến thi đua của lớp!

anh benh thanh tich

Ảnh minh họa: “Lại điểm 2!”, hoạ sĩ Phiodor Reshetnikov, Nga.

✍“MẸ ƠI, SAO ĐỎ NGHIÊM LẮM, TỔ TRƯỞNG GHÊ GỚM LẮM!”

Tôi nhớ, có lần, con trai bé bỏng của tôi năm ấy học tiểu học đã hồn nhiên khoe: “Hôm nay con và Việt đi học muộn, bị Sao đỏ ghi tên. Con nhanh trí nói con tên là Việt, còn Việt thì nói tên con, thế là… lừa được Sao đỏ!!!”. Vẻ hồn nhiên hí hửng của con làm tôi bật cười. Nhưng sau đó, tôi buồn. Việc đặt ra Sao đỏ để học sinh tự quản, rồi cho phép các Tổ trưởng, lớp trưởng có quyền khiển trách, đánh các bạn… là một “biến thể lệch lạc” của bệnh thành tích dẫn đến bạo lực học đường.

Việc xếp thứ hạng thi đua của các lớp khiến cho cả cô cả trò không còn sợ lỗi sai mà chỉ sợ người ta bắt được lỗi sai, trẻ không còn nhận thức được hành vi của mình có gì chưa ổn để điều chỉnh mà chỉ lo lắng tìm cách biến báo, che giấu, đổ lỗi đổ tội quanh. Kết quả là chúng ta sẽ có một lớp trẻ nhiều người không dũng cảm, không dám nhận lỗi, luôn tìm cách biện minh cho những sai phạm, không tự đánh giá được chỗ còn yếu của mình, từ đó khó mà thay đổi, sáng tạo, nhận bài học quý từ những lỗi sai – những yếu tố dẫn đến sự trưởng thành và thành công!

✍PHẢI LÀM SAO?

Thành tích vẫn quan trọng, điểm số vẫn cần thiết nếu biết nhìn chúng hợp lý và tiếp cận vấn đề đúng mực. Điểm số là để học sinh và thày cô tự đánh giá hoạt động học tập-dạy học của mình. Thành tích là sự “ganh đua” giữa mình-hôm-qua và mình-hôm-nay, những con số sẽ cho ta niềm vui, như một phản hồi tích cực cho mọi cố gắng.

Một bạn nhỏ lớp Một tôi quen, cuối học kỳ mang giấy khen, phần thưởng về, thờ ơ chẳng chút vui mừng. Bạn bảo, cả lớp là học sinh giỏi! Thế nhưng, bạn rất hào hứng phấn khích khi tôi khen chữ O của bạn đã tròn hơn hẳn chữ O mấy tháng trước. Bạn trình bày dài dòng về cách đưa tay để nét đầu và nét cuối của vòng tròn gặp được nhau. Đó cũng là thành tích, nhưng là thành tích mà con người cá nhân tự đặt mục tiêu cho mình để hướng tới. Thật hạnh phúc, không có bóng dáng của bạo lực, bạo hành!

Hãy xoá bỏ việc áp đặt chỉ tiêu thành tích từ bên trên, bên ngoài. Hãy để mỗi cá nhân, mỗi tập thể tự đưa ra mục tiêu hành động cho mình, học cách tự đánh giá hoạt động của mình một cách trung thực.

Khi không còn chạy theo những giá trị ảo, giả, ta sẽ biết nâng niu những giá trị “người” hơn!

TSGD NguyễnThuỵ Anh (Bài đăng trên http://baoquocte.vn)

The post Bệnh thành tích – “Nhân tố bí ẩn” phá hoại cuộc sống tinh thần con người appeared first on Câu lạc bộ Đọc sách cùng con.

]]>
Bí kíp xốc lại tinh thần trong mùa thi cử http://docsachcungcon.com/bi-kip-xoc-lai-tinh-than-trong-mua-thi-cu/ Wed, 28 Nov 2018 05:19:15 +0000 http://docsachcungcon.com/?p=17139 Kính gửi cô Thụy Anh, Năm nay, cháu là học sinh lớp mười hai đang đối mặt với áp lực tìm đường đi phù hợp cho bản thân. Cháu cảm thấy rất mệt mỏi và gần như muốn kiệt sức. Cháu tin là có rất nhiều bạn cũng lâm vào tình trạng như cháu. Chỉ ...

The post Bí kíp xốc lại tinh thần trong mùa thi cử appeared first on Câu lạc bộ Đọc sách cùng con.

]]>
Kính gửi cô Thụy Anh,

Năm nay, cháu là học sinh lớp mười hai đang đối mặt với áp lực tìm đường đi phù hợp cho bản thân. Cháu cảm thấy rất mệt mỏi và gần như muốn kiệt sức. Cháu tin là có rất nhiều bạn cũng lâm vào tình trạng như cháu. Chỉ vài tháng nữa thôi và cụ thể là hơn chín mươi ngày nữa cháu thành “sĩ tử” quyết chiến trên “mặt trận sống còn” thi THPT QG 2018. Hiện tại cháu cảm thấy rất sợ học, mặc dù lo lắng nhưng cháu không thể không học được. Cháu rất mong cô cho cháu xin lời khuyên để xốc lại tinh thần.

Cháu cảm ơn cô ạ!

Minh Ánh

——————–

Minh Ánh thân mến,

Đọc thư em, cô như đang trở lại những ngày “nóng bỏng” của đời học sinh cách đây gần 30 năm. Lạ thay, thời ấy, cho dù cuộc sống chưa tốc độ như bây giờ thì cô, khi ấy còn là cô bé lớp 12, cũng từng cảm thấy áp lực học tập đè nặng lên vai, như em bây giờ vậy! Xung quanh chúng ta, thời ấy và bây giờ, đều là một cuộc đua khốc liệt mà cái đích là cổng trường đại học. Người người đi học thêm, nhà nhà lo lắng. Cuộc thi đã đến lúc tăng tốc. Người trong cuộc càng căng thẳng, càng sợ, càng cuống, càng thấy… chán học, thậm chí tìm mọi cách để trốn tránh việc bắt tay vào học ôn một cách nghiêm túc. Càng lo thì càng sợ. Càng sợ càng chán. Càng chán càng ngại… Và cứ thế cứ thế, mình cảm thấy bị dồn vào đường cùng. Và thấy bất lực.

anh bi kip xoc lai tinh than trong mua thi cu

Áp lực là điều không thể tránh khỏi (ảnh internet)

Minh Ánh ơi,

Tâm trạng như thế cũng rất hay gặp ở tất cả mọi người khi bước vào một việc lớn. Việc của chúng ta bây giờ là phải xốc lại tinh thần bằng cách rà lại xem, thực chất, mình mong muốn điều gì, mục đích học của mình, mục tiêu xa hướng tới khi trưởng thành, để từ đó tìm ra cho mình động lực học và phương pháp học giúp ta thoát khỏi trạng thái trì trệ như em miêu tả.

  1. Minh Ánh cùng cô trả lời câu hỏi sau đây nhé: “Em thấy khối lượng bài vở quá nhiều, không biết phải bắt đầu từ đâu? Cảm thấy khó, càng học càng bơi?”

🍁LỰA CHỌN ĐÚNG ĐIỀU MÌNH MUỐN.  Nếu câu trả lời là “Có”, thì hãy bắt đầu từ việc, xem lại lựa chọn khối thi của mình, trường mình sẽ thi. Nếu là lựa chọn chắc chắn theo ý muốn của mình, có môn mình yêu thích, động lực học sẽ được củng cố. Hãy nghĩ, mọi thí sinh cũng như mình thôi, họ đều bình đẳng đối diện với cuộc thi. Có người giỏi, người chưa giỏi, người chăm, người chưa chăm… Vậy lo lắng quá cũng không ích gì. Chỉ cần cố gắng hết sức mình là được.

🍁 KIỂM SOÁT MỤC TIÊU GẦN. Hãy lấy tờ giấy và ghi mục tiêu trước mắt mình trong 1 tháng tới là gì, ôn lại nội dung nào của môn nào. Khi đã đặt ra mục tiêu của tháng thì cứ cuối mỗi tuần Minh Ánh nhớ dành 5 phút tổng kết xem mình làm được gì trong tuần đó và hãy TỰ KHEN MÌNH bằng cách tự mua một thứ gì đó mình đang thích, hoặc xem một bộ phim cùng bạn bè… Em đừng nghĩ lúc nào cũng phải ngồi vào bàn mới là học. Rất cần những giây phút để cái đầu được HOÀN TOÀN TRỐNG RỖNG, nghỉ ngơi.

Sau một tháng, em lại điều chỉnh mục tiêu và đánh dấu những gì đã làm được. Nhớ làm việc này bằng văn bản, nghĩa là viết, vẽ ra, khoanh bằng bút màu, thậm chí viết cả câu tự khen mình vào tờ giấy đó.

🍁 PHƯƠNG PHÁP BIỂU TƯỢNG CẢM XÚC. Khi ôn đến một vấn đề nào đó, hãy dùng thẻ từ, ghi từ khoá quan trọng hoặc công thức cần nhớ và luôn đi kèm bằng một biểu tượng em tự nghĩ ra thể hiện cảm xúc hoặc các hình ảnh cho em một cảm xúc. Một mặt cười, một chiếc lá, hình ảnh mặt trời, hình cái bóng đèn…

Dán thẻ từ đó khắp nơi trong nhà – đó cũng là cách thể dục cho trí não rất tích cực.

🍁 TÌM CÁCH XẢ STRESS. Âm nhạc, thể thao, hội hoạ, ít gối góc nhà để ném, trò nghịch khi nghỉ giải lao, giày để chạy, một vài người bạn để than thở… – tất cả đều quan trọng không kém cái bàn, bút, sách vở. Nếu không được giải toả bớt căng thẳng, mình càng học càng quên. Càng quên càng cuống. Càng cuống càng chán… Tuy nhiên, hãy kiểm soát chương trình giải lao, không để nó kéo dài liên miên. Có thể đặt giờ cho thời lượng nghỉ.

🍁 NĂNG LƯỢNG TÍCH CỰC. Gặp gỡ những người cho mình góc nhìn tích cực: một người vui tính, một nghệ sĩ, một người giỏi môn mình sắp thi, một người đọc nhiều, một người nấu ăn giỏi… Tóm lại, năng gặp người nào có thể dạy em được điều gì đó hay ho, không chỉ về mặt kiến thức mà còn kỹ năng chứ đừng ham gặp những người ngại học, mải chơi hoặc hay lo lắng, bi quan, than thở…

  1. Câu hỏi thứ 2 cô đặt ra cho Minh Ánh: Em có cảm thấy sợ thất bại? Nhỡ không đỗ bố mẹ sẽ nói sao? Trong nhà hoặc trong họ có người đỗ cao, khiến mình thấy mình khó theo kịp họ, càng nản lòng…

🍁TRÒ CHƠI “GIẢ SỬ”.  Nếu đúng một trong những vế trên thì em có thể tìm một người lớn hơn mà em yêu quý, tin cậy để tâm sự cho vơi bớt lo lắng. Em cũng có thể nói chuyện với bố mẹ về các tình huống có thể xảy ra. Chúng ta không ai mong thất bại, nhưng cũng nên biết cách nghĩ đến chúng. Đấy hoàn toàn không phải cách nghĩ tiêu cực đâu, mà là tích cực với nghĩa “chủ động”.  Nếu mình thẳng thắn trao đổi về mọi trường hợp trong cuộc sống, chúng ta sẽ thấy áp lực nhẹ bớt, bình tĩnh vào cuộc mà không sợ hãi nữa vì các tình huống xấu ta đã lường được, từ đó nghĩ đến cách ứng xử hợp lý.

Ngày cô chuẩn bị thi đại học, bố cô hỏi: Thế nếu chẳng may hôm đi thi con ốm, biết hết mà không viết ra được thì sao? Bỗng nhiên xe đạp hỏng (bây giờ có thể đặt tình huống tắc đường – hồi cô thi thì đường phố vắng lắm, chẳng mấy khi tắc đường), đến muộn, thì thế nào? Giả sử…? Giả sử…?

Những cái “Giả sử” không làm mình sợ. Trên thực tế, trò chơi này lại cho mình cái nhìn sáng suốt để cố gắng cao nhất tránh được những điều ấy mà không đổ lỗi cho khách quan (ăn ngủ hợp lý để không ốm, đi sớm hơn để tránh tắc đường… v.v…). Và cuối cùng, “nhỡ… trượt năm nay thì sao?” – Câu hỏi khó chịu, ai cũng muốn né tránh. Nhưng nếu dũng cảm đặt ra với bố mẹ, cả em và cả bố mẹ đều được chuẩn bị tinh thần vững vàng hơn. Cả nhà có thể tự đánh giá khả năng của em, kỳ vọng vừa phải vì cuộc đời luôn có chỗ cho những điều bất ngờ, như người ta nói, điều gì cũng có thể xảy ra… Sau buổi trao đổi như thế với bố mẹ, cô hiểu ra rằng, chỉ cần mình có tâm thế thoải mái, thể hiện mình tốt nhất, còn việc đỗ, đỗ thấp hay đỗ cao trong một cuộc thi còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nữa. Và cô cũng nhìn cuộc đời rộng ra khi bố cô nói, rằng có nhiều con đường để lựa chọn. Có người thi năm sau, ở nhà ôn thi một năm – vừa bình tĩnh ung dung, vừa chững chạc hơn. Có người bạn cô, thi đỗ thủ khoa một trường nhưng lại kiên quyết ôn thi để năm sau thi trường khác, khối khác…

Sau này nhìn lại, thấy đúng như những gì bố của cô chia sẻ. Năm ấy cô vào học trường ĐH ngoại ngữ, nhưng rồi sau lại học Sư phạm, và cô rất hài lòng với lựa chọn ấy. Việc trò chuyện về mọi phương án của cuộc sống giúp cô thấy thi đại học là việc lớn nhưng cũng không quá cường điệu nó lên. Cũng như một cuộc thi thử hoặc một bài kiểm tra dài và nghiêm khắc hơn thôi. Tâm thế ấy sẽ cho ta cách ứng xử tích cực, tâm trạng vui vẻ nhẹ nhõm, đầu óc sáng suốt, học gì nhớ nấy. Các nhà tâm lý học đã nói rồi mà, một người không sợ hãi, tự tin, biết khả năng của mình… sẽ luôn thành công.

Chúc em bình tĩnh và bước vào mùa thi sắp tới với nhiều hân hoan.

Cô Thuỵ Anh 

The post Bí kíp xốc lại tinh thần trong mùa thi cử appeared first on Câu lạc bộ Đọc sách cùng con.

]]>