Vịt trời dạo chơi ở bờ đầm. Nó gặp quả trứng của ai bỏ quên trên bờ cỏ. Nó định bỏ đi nhưng lại nghĩ: Quả trứng chơ vơ một mình không ai trông coi cũng tội, con người ta cũng như con mình. Nó phân vân một lúc rồi nằm xuống ấp cho quả trứng. Nó ấp một ngày, rồi hai ngày… năm ngày… bảy ngày. Nó thấy sốt ruột mấy lần định bỏ đi. Nhưng cứ định bỏ đi thì lại nghe thấy hình như có tiếng khóc trong quả trứng hoang, nó chẳng đành lòng. Nó gắng chịu ấp đến ngày thứ mười chín thì một chú vịt con lông vàng hoe ra đời. Thì ra quả trứng ấy là của giống vịt nhà. Ôi! Những mụ vịt nhà không biết ấp lại quá vô tâm…
Cuối thu, trời chuyển gió se se lạnh. Đàn vịt trời tất tả chuẩn bị di cư về phía Nam tránh rét, vịt trời bảo vịt con: “Con chưa có lông cánh, không bay theo mẹ được, đêm ngủ con nhớ chui vào giữa bụi gai, vắng mẹ bọn chuột cống nó không tha con đâu! Con chờ mẹ, sang năm mẹ lại về với con…”
Cu Lâm đi học về, ra đồng tìm mẹ lấy chìa khoá. Lâm thấy có tiếng kêu rên trong bụi gai, nó vạch bụi gai thì thấy một chú vịt què chân nham nhở đầy vết răng chuột. Lâm đưa vịt con về nhà cho ăn cơm nóng, lại lấy thuốc dấu bó chân cho vịt con.Đàn vịt nhà xúm đến xem con vịt lạ xác xơ. Chúng đã không thương vịt con còn chế giễu: “Con hoang, con què!”. Chúng vào hùa bảo nhau đừng chơi với đứa con hoang.Vịt què một mình tập tễnh. Nó cố gắng, một ngày, hai ngày dần dần chân hết đau. Khỏi chân rồi nó vẫn tập luyện, vừa chạy nó vừa vỗ đôi cánh nhỏ xíu.- Con què! Con què! Thọt lại còn tập bay chúng mày ạ! – Bọn vịt nhà cười lăn ra diễu cợt. Còn lạ gì, bao giờ chả thế, kẻ hay diễu cợt có bao giờ làm nổi một cái gì cho ra hồn đâu.
Vịt què kiên trì tập luyện, lông cánh ngày càng dài dần. Bốn tháng sau nó bay qua được mặt ao. Sáu tháng nó bay lên tận nóc nhà và lượn được rất lâu, rất nhiều vòng. Bay mà hình như không biết mỏi cánh là gì.
Người ta bảo vịt bay lên nóc nhà là điềm gở, phải mổ thịt đi. Cu Lâm giữ, nó không cho ai đụng đến vịt què.
Lão thầy cúng bảo: Để con vịt này thì gở cho cả xóm, không thể để mãi thế này được. Lão nói và mài sẵn con dao…
Một chiều tháng sáu, trên nóc nhà vịt què đứng ngắm trời xanh thì có tiếng rào rào trên đầu, đó là tiếng của đàn vịt trời bay qua. Nó bỗng nhớ ra: “Mẹ ơi!… Mẹ ơi… mẹ ơ… ơ… ơi” – Nó gọi.
Từ đàn vịt trời đang bay, một con từ từ tách khỏi đàn bay vòng lại, đó chính là con vịt trời ấp quả trứng trên bờ cỏ ngày xưa.
– Con đây! Mẹ ơi… Mẹ ơi chờ con! – Nó vỗ cánh bay theo mẹ, cố gắng một lúc thì nó kịp nhập đàn. Bóng nó xa dần, xa dần lúc sau chỉ còn là một chấm nhỏ rồi mất hút tận phía chân trời.
Con vịt què hàng năm vẫn nhớ ngày nó rời nóc nhà, cứ đúng ngày đó nó lại bay về lượn mấy vòng quanh nhà Lâm rồi mới bay đi.
Nhà văn Vũ Quý