Nhà văn Tô Hoài đã từng viết: “Đọc Đoàn Giỏi rất lí thú, vừa văn chương lại vừa cho người đọc nhiều kiến thức. Hay lắm!”. Với những độc giả đã từng yêu mến những áng văn của nhà văn Đoàn Giỏi, chắc hẳn các bạn sẽ không quên được những hình ảnh thiên nhiên phong phú, đa sắc trong mỗi tác phẩm của ông như “Đất rừng phương Nam” (1945) hoặc “Cá bống mú”,… Và nhắc đến ông, chúng ta cũng sẽ không thể bỏ qua “Những chuyện lạ về cá” (Đoàn Giỏi, NXB Kim Đồng, 2016).
Đúng với cái tên của cuốn sách, những thông tin và câu chuyện do nhà văn Đoàn Giỏi thu thập được đều là những kiến thức “độc và lạ” về các loài cá. Với cá nhân tôi, đọc tác phẩm, thực sự là một cuộc hành trình thú vị và lôi cuốn. Tôi nghĩ sẽ có nhiều người như tôi, cả đời cũng không biết đến những chuyện lạ này nếu không được đi xem tận mắt hoặc không đọc tác phẩm của cây bút Nam Bộ này.
Mở đầu cuốn sách, thay cho lời giới thiệu, nhà văn đã mở ra trước mắt chúng ta một khung cảnh rộn rã, trù phú của vùng đồng bằng Nam Bộ:
“Ở đâu có sông nước, ở đó có cá. Đất đai ở đồng bằng Nam Bộ màu mỡ, lượng nước chứa rất nhiều sinh vật phù du là nguồn thức ăn vô tận cho cá sinh sôi.[…] Dưới các dòng kênh là cả một thế giới cuồn cuộn sức sống mãnh liệt của trăm ngàn loài cá đang di chuyển hết sức trật tự và có tổ chức.”
Và cũng chính những dòng sông, con kênh ấy, nhà văn Đoàn Giỏi đã khiến độc giả bất ngờ trước vốn kiến thức và thông tin về cá mà ông đã dày công khám phá, thu thập. Từ những tập tính lí thú đến thói quen săn bắt, từ thức ăn đến môi trường sống, “Những chuyện lạ về cá” còn đưa ta đến với nhiều điều thú vị mà trước đây chúng ta chưa biết như cá sấu cũng vờn con mồi giống mèo vờn chuột hay cách săn mồi đặc biệt của bạch tuộc ; những loài cá kì thú như “cá trèo cây”, “cá sợ ngạt nước” và cá cũng biết nghỉ hè; thậm chí cả những câu chuyện thần thoại về rắn biển, rồng biển không chỉ ở Việt Nam mà còn ở những quốc gia khác trên thế giới nữa.
Cuốn sách lôi cuốn độc giả vào thế giới của các loài cá nhờ cách kể chuyện dí dỏm nhưng không kém phần sắc sảo của tác giả, tạo ra một thế giới thật “sống động, khoa học mà cũng thật huyền ảo”. Nếu bạn đang có ý định đi đến những vùng hoang dã hoặc mong muốn tìm hiểu sâu về các loài vật ở đó từ xa, thì tôi tin cuốn sách này là dành cho bạn.
Hữu Dế (Viết cho CLB Đọc sách cùng con)