Trường học giữa nắng cháy và gió mặn

Người chiến sĩ nghiêm trang đứng canh gác

Trong chuyến đi thăm Trường Sa cùng đoàn công tác số 9 vào cuối tháng 4/2019 vừa qua, tôi hồi hộp mang theo nhiều sách truyện, nghĩ, không biết các bé Trường Sa sẽ đón nhận thế nào! Nơi nắng cháy và gió mặn, các em có háo hức với sách với vở chăng?

Và sự lo lắng của tôi đã thừa! Cả ở đảo Sinh Tồn và Trường Sa Lớn, các bạn nhỏ đều hân hoan khi được nhận sách, ngay lập tức mở ra ê a đọc… Giở bài thơ về hai chú hổ con nghe tiếng gầm yêu thương của mẹ, các bạn nhỏ đã “gầm” cùng tôi, hồn nhiên cười hạnh phúc – niềm hạnh phúc vô lo của trẻ thơ, chỉ trẻ thơ có được, dẫu ở đảo hay đất liền!

Thời gian ngắn ngủi, chỉ đủ cho tôi chơi một vài trò chơi, cùng đọc một vài bài thơ, cùng hát một bài hát với các em, nhưng cũng kịp thấy gần gũi thương mến. Bài hát “Em yêu trường em…” vang lên với đầy đủ cảm xúc tự hào, phấn chấn, đáng yêu.

Đoàn công tác số 9 chụp ảnh cùng các chiến sĩ tại đảo

Trường của chúng em, thày của chúng em nơi đảo xa

Buổi sáng ở Trường Sa Lớn, thày giáo Bành Hữu Tình dậy rất sớm, từ 5 giờ. Trường Sa giờ ấy còn tương đối mát mẻ, chỉ vài tiếng sau là đã nắng rát mặt người. Tập thể dục, tưới rau, ăn sáng với… mì tôm và chuẩn bị cho một ngày học mới.

Lớp học chưa đến chục bạn mà đã 3-4 trình độ khác nhau, trong đó phải kể đến hai bạn lứa tuổi mầm non, còn phải vừa dậy vừa dỗ, vừa chia đồ chơi vừa giục uống sữa! Vào lớp, thày trò khởi động bằng một bài hát thật sôi động, sau đó thày hướng dẫn hai bạn nhỏ tô màu, vẽ để các bạn có thể ngồi làm việc ổn định, tiếp đến là hướng dẫn các bạn lớp 2 rồi qua lớp 4…

Ngày cũng trôi qua tuần tự như vậy với các thày ở đảo Sinh Tồn, khi tôi quan sát các thày làm việc. Đảo Sinh Tồn có hai thày giáo: Phạm Xuân Diệu và Nguyễn Công Qua, đều còn rất trẻ, thế hệ 9x, nhưng đều tỏ ra kiên nhẫn tuyệt vời với bọn trẻ nhiều lứa tuổi và trình độ học khác nhau. Môi trường sư phạm ở Trường Sa lớn và Sinh Tồn đều tuyệt đẹp: sáng sủa, ấm cúng. Trên bảng, chữ các thày cũng mềm mại nắn nót không khác gì các cô giáo đất liền. Trong lớp có đủ các góc xinh xinh: góc Toán, góc Văn-Sử-Địa, góc Thư viện, góc thông báo Sinh nhật và nhiều thông tin nho nhỏ khác. Bên ngoài, chiếc trống trường sơn đỏ nằm êm ả trên giá. Trên cửa lớp không có số phòng tên lớp mà dòng chữ thân thương “Vào lớp thuộc bài”, nghe giản dị mà thấy lòng rưng rưng. Cửa sổ mở ra hướng biển, gió lộng. Những hàng lang dài theo bước chạy học trò…

Hai ngôi trường trên đảo Trường Sa lớn (xây xong năm 2013) và Sinh Tồn (xây xong năm 2014) đều là kết quả cảm động của chương trình “Vì học sinh Trường Sa thân yêu” do Quỹ học bổng Vừ A Dính phát động, phối hợp cùng báo Pháp Luật TP. Hồ Chí Minh và Đài truyền hình TP. Hồ Chí Minh tiến hành. Tính đến tháng 4-2014, gần 300 tập thể, cá nhân đã đóng góp cho chương trình hơn 23,4 tỷ đồng.

Hai ngôi trường giờ đây là địa chỉ ấm áp của các hộ dân trên hai đảo, nơi rộn rã tiếng trẻ tiếng thày, khiến những hòn đảo không còn chơ vơ giữa biển mà được kết nối chặt chẽ với đất liền qua những bài học tuổi thơ…

Trong chuyến công tác lần này, đoàn công tác quỹ học bổng Vừ A Dính tặng quà và học bổng cho các bạn nhỏ và các thày giáo, nhiều đồ dùng thiết yếu, đồ chơi, sách vở.

Cũng như các bạn đất liền, các bé ở đây lanh lợi, thích đồ chơi, hay… chí choé với nhau, đồng thời cũng cởi mở trò chuyện với các đại biểu các đoàn công tác đến thăm. Tôi thử chơi vài trò chơi quen thuộc với các bạn nhỏ thì thấy các em không lạ lẫm gì với những hoạt động như vậy. Tôi hiểu rằng, dù ở xa, các thày vẫn rất cố gắng cập nhật những phương pháp giảng dạy mới, áp dụng hợp lý ở môi trường đặc biệt này. Nói là đặc biệt vì dù gì các bạn nhỏ cũng phải chia sẻ với người lớn những khó khăn khách quan về khí hậu, thời tiết, thiếu nước thiếu rau và tâm thế luôn sẵn sàng chiến đấu bảo vệ chủ quyền biển đảo…

Tôi nán lại xin trò chuyện với thày Bành Hữu Tình khi các bạn nhỏ đã về hết, sân trường trống trải. Thày Tình đưa tay chỉ khoảng không, nói như phân bua:

“Trước có những đồ chơi lớn phục vụ nhu cầu hoạt động thể chất cho các em như thú nhún, cầu trượt… nhưng vừa phải dọn đi vì hỏng hóc hết, chị ạ. Nắng cháy gió mặn Trường Sa khiến đồ chơi hỏng nhanh quá. Giờ các cháu ra chơi chỉ chạy loanh quanh ở sân đây thôi! Giá có được xích đu, nhà banh… thì bọn trẻ phấn khởi lắm.”

Phải rồi, trẻ con mà! Trẻ con Trường Sa nhiều nắng nhiều gió hơn các bạn đất liền nhưng cũng vẫn có nhu cầu giải trí cao và thiếu thốn đồ chơi, không gian kiểu trẻ con để phát triển thể lực và tư duy. Mới đây, tôi nghe nói đến chương trình tặng quà Tết thiếu nhi cho học sinh Trường Sa của CLB Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương với kế hoạch tặng 30 chiếc xe đạp thiếu nhi cho các cháu. Bọn trẻ hẳn sẽ vui thích lắm!

Khách đến thăm đôi khi làm gián đoạn hoạt động học của thày và trò, nhưng ai cũng hân hoan. Chúng tôi gặp cả các phụ huynh đến đón con. Một bà mẹ ở Trường Sa lớn khoe, có… hai hộ đang có bầu. Vậy là trường tiểu học thị trấn Trường Sa vài năm nữa lại có thêm học trò!

Hầu như ai cũng tỏ ra hài lòng và yên tâm với ngôi trường đáng yêu và cách dạy trẻ ở đây. Chỉ có khác, rất khác đất liền, là học trò không có “cô giáo như mẹ hiền”. Nhiệm vụ ấy – chăm bẵm, dạy chữ, dạy tất cả mọi điều- lại nằm cả trên vai những người thày Trường Sa…

Năng lượng Trường Sa

Thày Bành Hữu Tình, thạc sĩ giáo dục, trước là giáo viên trường Tiểu học Suối Cát (Cam Lâm, Khánh Hoà). Thày làm đơn tình nguyện ra Trường Sa và gắn bó với ngôi trường ở đây đã gần một năm. Xa con gái (năm nay học lớp 4), để gắn bó với các bạn nhỏ Trường Sa, ban đầu tưởng không chịu nổi! Ngày xưa xa con một chút không chịu được, giờ không dám gọi điện nhiều vì sợ con hỏi: “Bao giờ ba về?!”, tưởng chừng như muốn bỏ hết để về với con. Thời hạn 5 năm làm việc với một thày giáo trẻ đã là một khó khăn không dễ vượt qua. Với người đã có con nhỏ như thày Tình, đó là thử thách gấp bội.

Thày Tình khoe với tôi “bí kíp” vượt qua thử thách. Đó là cuốn lịch trong điện thoại, trên đó, mỗi ngày có một câu châm ngôn sống. Thày nói: “Đây là cách để em vượt khó. Danh ngôn hay châm ngôn đều tiếp thêm nghị lực cho người trên đảo bằng ý tứ thông thái của mình!”. Và đây, câu mà thày đã đọc được và giữ lại cho mình: “Nỗi đau của ngày chia ly không là gì so với niềm vui khi gặp mặt”!

Trường Sa thân yêu

Bây giờ, với cuộc sống “độc thân mà không đơn độc” trên Trường Sa lớn, ngoài giờ bận rộn với học trò, thày phải tự tạo niềm vui cho mình bằng cách tăng gia trồng cây. Sáng chiều tưới tăm cho vườn rau đủ cả rau má,mùng tơi, thơm, bí, rau ngót nhật, cà, mọi chịu đựng xa cách cũng dễ chịu hơn. Tối, thày thường ngủ sớm để đêm dậy, khi mạng internet chạy với tốc độ tối ưu nhất, tìm cách tải những bài hát, trò chơi, tài liệu mới để áp dụng với học sinh… Nhìn mấy bé vui chơi, học tiến bộ, hồn nhiên trong tuổi thơ hạnh phúc ở Trường Sa, thầy thấy vui thêm từng ngày dù nỗi nhớ con vẫn nhói nhẹ nhẹ trong tim. Thày giáo mỉm cười khẳng định: “Con gái em sau này sẽ tự hào về em!”

Tôi hoàn toàn tin vào điều ấy!

Tiếp xúc với thày, thấy, kỳ lạ thay, vẻ lạc quan nhỏ nhẹ của thày lại tiếp thêm năng lượng cho người ở đất liền! Mọi vấn đề mình đang phải đối mặt trở nên bé nhỏ và đơn giản trước sự kiên nhẫn, hồn hậu của người thày giáo Trường Sa!

Nguyễn Thụy Anh (Hà Nội)
CLB “Vì Hoàng Sa và Trường Sa thân yêu”
Bài đã đăng trên báo Thế giới & Việt Nam, 08/2019