Yêu cho roi cho vọt…?

Gần đây, rộ lên câu chuyện «Thày đánh trò» ở khắp các mặt báo. Báo Vietnamnet còn đăng hẳn diễn đàn «Có nên dạy trẻ bằng roi vọt ?». Lạ thay, có đến 67% người giơ tay ủng hộ việc yêu bằng roi thương bằng vọt này.

 Có ba câu chuyện tôi được chứng kiến như thế này, đều là câu chuyện những cái roi…

Câu chuyện thứ nhất:

– Nam, con nằm xuống đây… Con có biết hôm nay con có lỗi gì chưa ?

– Rồi ạ. Con hiểu rồi bố ạ. Con để em trong nhà mà bỏ đi chơi, như thế là rất nguy hiểm, không có trách nhiệm khi bố mẹ giao cho trông em…

– Con đã hiểu. Vậy bố đánh con ba roi để con nhớ. Việc này, bố mong con không lặp lại nữa. Cứ nghĩ đến lúc có thể có chuyện xảy ra với em, là bố mẹ đã run cả lên rồi!

Ba roi. Một chút nước mắt. Và gương mặt hối lỗi của cậu con trai.

Câu chuyện thứ hai:

Lãm, 6 tuổi, gào lên, khóc váng cả khu nhà. Mẹ Lãm dùng thước thợ may, quật túi bụi vào Lãm. Cậu bé nhảy như choi choi để tránh đòn, gào: “Con sợ rồi… Con xin lỗi mẹ!”. Mẹ cậu vừa đánh vừa thở hổn hển: “Lần sau còn như thế nữa, tao đánh chết, hiểu chưa?”. Hỏi ra mới biết, cậu bé lấy cọc tiền của mẹ để trên bàn chưa kịp cất, mang xuống nhà… cho các bạn! Sau trận đòn, Lãm ngơ ngác, như chưa hiểu chuyện gì xảy ra.

 Câu chuyện thứ ba:

Theo Tuổi trẻ online, ngày 22-10, tại phiên họp hội đồng giáo viên, ban giám hiệu Trường THCS Nguyễn Hiền (huyện Cam Lâm, Khánh Hòa) công bố quyết định kỷ luật giáo viên Võ Hồng Tân với mức độ “cảnh cáo toàn trường” thời gian một năm vì đánh học sinh, trong đó có một học sinh bị thủng màng nhĩ. Ông này đã dùng nhánh cây và tay đánh gần 20 học sinh của trường, trong đó em Nguyễn Cảnh Phúc (học sinh lớp 7/1) đã bị thủng nhĩ tai trái.

Một phương pháp giáo dục hay sự bất lực của người lớn?

Với câu chuyện đầu tiên, đương nhiên, đó là một phương pháp dạy con của người cha – một trong hàng trăm kiểu phương pháp giáo dục con người khác nhau. Lấy roi vọt và sự trừng phạt trực tiếp vào cơ thể con để tạo ấn tượng mạnh, khiến con phải nhớ để không còn tái phạm, nhưng đồng thời, không quên một điều quan trọng, đó là quyền “được tham gia” của trẻ. Trẻ được biết lý do bị đánh, được phát biểu ý kiến trước khi nhận hình phạt. Ngọn roi có thể đau, có thể vừa phải, nhưng không nặng về số lượng, và không phải là cách bố mẹ hay thày cô dùng để “đánh cho hả giận”.

Với câu chuyện thứ hai, đó hoàn toàn không phải là một phương pháp giáo dục. Tiếc thay, những trường hợp như thế này quá nhiều trong cuộc sống hôm nay, giữa cha mẹ và con cái, đặc biệt là giữa thày cô giáo và học trò. Cha mẹ nói, con không nghe, thế là nổi điên lên, cầm thước vụt cho thật lực, vụt đến nỗi gãy cả thước vẫn chưa dừng. Cô hỏi, trò không trả lời, hay tỏ ra bướng bỉnh, thế là cứ nhè tai mà véo, thước quật vào chân vào tay, cho thỏa cơn bực mình. Với câu chuyện này, người lớn nhận được hai cái lợi. Thứ nhất là xả được stress: những cơn giận không cần phải kìm nén, cứ trút ra, và nhanh chóng hạ hỏa, lại vui vẻ như thường! Thứ hai là, thằng con hay đứa học trò sợ mất mật, sau này nói gì cũng cum cúp mà nghe – ít nhất thì người lớn cũng nghĩ vậy.

Với trò, có thể có hai cảm giác. Hoặc là phát hoảng lên vì “cơn điên” của người lớn, rút được kinh nghiệm đau đớn về thể xác, sau này tránh không còn tái phạm. Hoặc là ban đầu thì hoảng, nhưng rồi quên cũng nhanh, vẫn tái phạm, cho dù cũng sợ đòn. Lúc bị đánh thì van xin tha lỗi “con chừa rồi, từ nay con sẽ không thế nữa…” ầm ĩ, nhưng sau, đâu lại vào đấy. Người ta gọi dạng trẻ này là dạng “lì đòn”, và xếp vào loại trẻ hư!

Bất luận thế nào, trẻ cũng vẫn nhận được những bài học,, nhưng là bài học dựa trên tâm lý tiêu cực. Chúng có thể sẽ rất sợ thày cô, song xa lánh người thày và không tìm thấy ở thày cô mình một người bạn lớn. Hoặc ngược lại, tiêu cực hơn, chúng sẽ thầm coi thường thày cô, người không có cách nào khác tốt hơn để tiếp cận với chúng mà phải dùng đến roi vọt, người đã không biết kiềm chế cảm xúc và chế ngự cơn giận của mình trước học trò. Kết quả thế nào ở kiểu giáo dục ấy, hẳn mỗi người đều hiểu.

Người ta, khi bất lực, thì thường nổi điên. Thày cô, người lớn, khi không biết giải quyết việc trò lười, trò bướng thế nào, thì nhờ đến đòn roi. Đó phải chăng là cách giáo dục tốt? Một cái véo tay, cái dúi đầu khi trò viết chưa đẹp. Một cái tát khi em bé tuổi mẫu giáo ăn chưa nhanh, đánh đổ canh ra nhà. Một cái véo nhẹ vào mạng sườn, một cái đá vào mông… Thậm chí, có trường hợp, cô giáo còn cho phép Tổ trưởng, lớp trưởng hay học sinh lớn hơn đánh bạn bằng thước kẻ, phạt bạn bằng một hình thức nào đó để “dằn mặt”! Tất cả những điều đó đều được liệt vào hình thức bạo lực học đường, ảnh hưởng rất lớn đến tâm sinh lý của trẻ.

Câu chuyện thứ ba – đó là một tội ác! Riêng việc thày cô giáo “thượng cẳng chân hạ cẳng tay” mạnh đến mức trẻ mang thương tật, không thể dùng chiêu bài “giáo dục” để che giấu cho một tội danh “xâm phạm thân thể người khác”, và không thể dùng mức độ “cảnh cáo” thay cho việc chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Thời của roi vọt đã qua

Nếu bạn chọn cách dạy con dạy trò bằng roi, bạn lấy uy trước mắt trẻ bằng hình ảnh một ông bố, bà mẹ hoặc một ông thày dữ đòn – đó là lựa chọn của bạn. Nhưng có những nguyên tắc cần nhớ:

– Vị trí “ra đòn” không gây nguy hiểm cho trẻ, hãy chọn phần mềm – mông.

– Hãy tránh tát má trẻ! Đối với một người bình thường, tát má là xúc phạm danh dự, mang lại tổn thương về mặt tinh thần rất lớn

– Trước khi đánh trẻ, phải nói chuyện một cách bình tĩnh về sai phạm của trẻ, để trẻ thấy rằng, hình phạt này có lý.

Tuy nhiên, theo thiển ý của tôi, thời đại mới của thế kỷ 21 không còn là thời của roi vọt, bất kể bạn là người Á Đông hay Âu, Mỹ… Thế hệ trẻ ngày nay, với những cập nhật đầy đủ về tri thức, thông tin… ngày càng ý thức rõ hơn về sự bình đẳng, sự công bằng và đòi hỏi được tôn trọng. Phương pháp giáo dục tốt nhất vẫn là, tìm con đường tiếp cận trẻ bằng trái tim, bằng sự chia sẻ và chấp nhận một đứa trẻ như một cá thể độc lập và đặc biệt trong vũ trụ.

Nhìn những gương mặt bé bỏng non nớt này, có bao giờ ta tưởng tượng được rằng, một ngày nào đó, ta sẽ đưa tay ra đánh chúng?

Đặt câu hỏi ngược lại, vậy khi trẻ (bị coi là) hư, hỗn, láo… thì giải quyết thế nào đây nếu không chọn cái roi?

Đương nhiên, không thể trả lời câu hỏi này ngay lập tức, bằng vài ba đề xuất. Đáp án của câu hỏi cũng là điều mà cả một hệ thống giáo dục và khoa học về con người hướng tới. Chỉ có một điều chắc chắn rằng, trong tâm hồn mỗi một đứa trẻ đều có một con đường tiếp cận riêng, và tìm ra con đường ấy là việc mỗi nhà sư phạm cần đặt ra khi đã quyết tâm chọn nghề này.

Để kết luận, tôi xin kể câu chuyện của riêng tôi.

Ngày tôi còn nhỏ, bố tôi, một quân nhân, cũng rất hay phải dùng đến roi vọt. Đặc biệt, những lần nào tôi cho là ông đánh oan tôi, thì tôi nhớ rất kỹ, nhớ đến tận khi lớn lên, đến tận bây giờ. Tôi còn nhớ, mình đã gắng chịu đau để nở một nụ cười bướng bỉnh ra sao, khiến ông càng nổi nóng. Và chỉ sau khi xong việc, tôi mới trốn vào nhà tắm ngồi khóc một mình.

Từ khi tôi lên 10 tuổi, bố tôi quyết định không dùng đến cái roi nữa. Ông đã dùng một phương cách khác để uốn nắn tôi – đó là cái bút. Mỗi lần tôi có lỗi, ông viết vào một tờ giấy, trong đó ghi rõ, vì sao bố mẹ giận, và theo bố, con phải làm gì. Đi học về, tôi nhặt được tờ giấy trong ngăn bàn. Có thể tôi sẽ tự ái, sẽ bực mình. Nhưng những điều đó nhanh chóng qua đi. Một vài tiếng sau, tôi đã có thời gian để hiểu, bố có lý ở đâu, mình sai chỗ nào. Nếu không phục, tôi … cầm bút, và viết lại một tờ “tường trình” để trên mặt bàn cho bố.

Bây giờ nghĩ lại thấy buồn cười, nhưng đó quả là một con đường tuyệt vời mà bố tôi đã tìm ra, để tiếp cận với suy nghĩ, tâm hồn của đứa trẻ bướng bỉnh của người.

Đương nhiên, tôi không cho rằng đó là phương kế hay cho cả những người khác. Đó chỉ là một ví dụ trong vô vàn phương cách để tác động vào tâm tư của một đứa bé – là con của bạn, hay là học trò của bạn cũng vậy.

Riêng với các thày cô giáo, tôi tin rằng, nếu đứng ở vị trí một người cha, người mẹ đối với đứa học trò nhỏ, sẽ không nỡ gây cho trò sự đau đớn về thể xác như những trường hợp chúng ta đã biết gần đây.